تاج محل، نمادی از عشق شاه جهان به همسرش

تاج محل، نمادی از عشق شاه جهان به همسرش

شاه جهان یکی از امپراتورهای سلسله‌ی گورکانی بود که از اوایل قرن شانزدهم تا اواسط قرن هجدهم بر بیشتر بخش‌های شمالی هند حکومت می‌کردند. شاه جهان بعد از مرگ پدرش، شاه جهانگیر، در سال ۱۶۲۷، در جنگ قدرتی تلخ بر برادرانش پیروز شد و در سال ۱۶۲۸ در آگرا تاج‌گذاری کرد.

شاه جهان در سال ۱۶۱۲ با ارجمند بانو، مشهور به ممتاز محل، ازدواج کرده بود و او را بیشتر از دو ملکه‌ی دیگر خود دوست داشت.

در سال ۱۶۳۱، ممتاز محل بعد از به دنیا آوردن چهاردهمین فرزندش از دنیا می‌رود. شاه جهان که عزادار همسر محبوبش بود دستور داد مقبره‌ی باشکوهی در کرانه‌های رود جمنا برای او بسازند. البته شاه جهان به ساختن بناهای باشکوه گوناگونی در قلمرو امپراتوری‌اش شهرت دارد. ساخت تاج محل در سال ۱۶۳۲ آغاز شد و دو دهه به طول انجامید. مدرس احمد لاهوری سرمعمار این پروژه بود که بعدها نیز لال قلعه یا قلعه‌ی سرخ در دهلی را طراحی کرد. در مجموع، بیش از بیست هزار کارگر از هند، ایران، اروپا و امپراتوری عثمانی به همراه هزار فیل در ساخت این مجموعه‌ی آرامگاهی شرکت داشته‌اند.

تاج محل در گذر زمان

در زمان فرمانروایی طولانی اورنگ‌زیب، یعنی بین سال‌های ۱۶۵۸ تا ۱۷۰۷، سلسله‌ی گورکانی به اوج قدرت خود رسید. سیاست‌های ستیزه‌جویانه‌ی وی که منجر به ویران کردن بسیاری از معابد و زیارتگاه‌های هندو شد، قدرت این امپراتوری را تضعیف کرد و به دوران آن در اواسط قرن هجدهم پایان داد. به دنبال سقوط قدرت امپراتوری گورکانی، تاج محل نیز تا دو قرن پس از مرگ شاه جهان با بی‌توجهی مواجه شد و روبه خرابی می‌رفت. در اوایل قرن نوزدهم، لرد جرج کرزن (Lord Curzon) نایب‌السلطنه‌ی بریتانیا در هند، به‌عنوان قسمتی از فعالیت‌هایش به منظور نگهداری و حفظ میراث فرهنگی و هنری هند، دستور مرمت تاج محل را داد.

امروز، سالیانه سه میلیون نفر (یعنی در حدود ۴۵ هزار نفر در روز، در فصل‌های پرگردشگر سال) از تاج محل بازدید می‌کنند. آلودگی هوا بر اثر وجود کارخانه‌های متعدد و اتومبیل‌های زیاد در پیرامون تاج محل، یک تهدید دائمی برای نمای مرمرین تاج محل محسوب می‌شود. در سال ۱۹۹۸، دادگاه عالی هند تدابیری به جهت مبارزه با آلودگی هوای پیرامون تاج محل اندیشید. بسیاری از کارخانه‌ها تعطیل شدند و عبور و مرور وسایل نقلیه از مجاورت مجموعه‌ی تاج محل ممنوع شد.

رابندرانات تاگور، شاعر و اندیشمند بنگالی هند، این بنای باشکوه را اشکی بر رخسار تاریخ توصیف کرده است. یکی از بناهایی که نامش به حق در میان عجایب هفتگانه ی دنیا می‌درخشد.